Innsbruck sport. Als je, net als ik, een passie hebt voor sport, dan is dit de ultieme stad. De meeste mensen zien de Alpen als een adembenemend decor, een ansichtkaart. Maar hier, in de hoofdstad van Tirol, zijn de bergen geen decor; ze zijn het stadion. Ze zijn de hoofdrolspeler. Als architect ben ik gefascineerd door hoe de stad zich tegen de bergen aan vlijt, hoe de gebouwen de verticale lijnen van de Nordkette beantwoorden. Maar als sportliefhebber weet ik: dit is geen stad om passief te bewonderen, dit is een stad om te *doen*.
Innsbruck is een van de weinige steden ter wereld die twee keer de Olympische Winterspelen heeft georganiseerd. Dat DNA voel je in elke straat. Het is een compacte, middeleeuwse kern, omringd door iconische, soms zelfs futuristische, sportkathedralen. Van de adembenemende elegantie van de Bergisel-schans tot de brute, betonnen snelkookpan van het Olympisch ijskanaal: de sportinfrastructuur is hier van wereldklasse. En het wordt gebruikt, intensief.
Vergeet het Gouden Dak voor even. Ik neem je mee op een tour langs de 10 plekken en evenementen die de ware, sportieve ziel van Innsbruck tonen. Van de ijskoude arena’s tot de verrassende zomersporten: dit is de sportieve blauwdruk van de stad.
Inhoudsopgave
- De olympische erfenis: het DNA van de stad
- Kathedralen van de wintersport: ijs en sneeuw
- De zomerse arena’s: van gras tot gesteente
- Bronvermelding
De Olympische Erfenis: Het DNA van de Stad
1. De Olympische Winterspelen (1964 & 1976)
Alles in sportstad Innsbruck begint hier. Het is uniek dat een stad twee keer in twaalf jaar de Spelen mocht organiseren. De eerste keer, in 1964, zette Innsbruck zichzelf op de kaart. Alle grote sportlocaties, van de Olympiahalle tot het Eiskanal en de schans, werden gebouwd. Maar het zijn de Spelen van 1976 die het karakter van de stad tonen. Toen de oorspronkelijke gaststad Denver (VS) zich terugtrok, sprong Innsbruck op het laatste moment in. Ze gebruikten de bestaande infrastructuur, organiseerden de ‘Spelen van de Eenvoud’ en redden daarmee het Olympisch comité.
Ik heb veel Olympische steden bezocht waar de stadions liggen te verrotten. Hier niet. Die erfenis van 1964 en 1976 is geen dood monument; het is een levend, ademend sportpark dat dagelijks wordt gebruikt. Je voelt die geschiedenis als je door de stad loopt. Innsbruck sport. Het Olympisch vuur mag dan gedoofd zijn, de vlam brandt in de harten van de inwoners nog altijd.
“Ik was erbij in ’76, als jonge student. De stad zinderde. Het was niet grootschalig, het voelde intiem. We stonden langs de piste op de Patscherkofel, opeengepakt in de sneeuw. De stad was één groot feest. Die sfeer, dat gevoel van ‘samen de wereld ontvangen’, is nooit meer weggegaan uit Innsbruck.”
Innsbruck sport: Kathedralen van de wintersport
2. De Bergiselschans: Het Architectonische Icoon
Dit is voor mij, als architect, de absolute nummer één. De Bergisel is niet zomaar een skischans; het is een sculptuur. De originele schans werd voor de Spelen gebouwd, maar het is de renovatie door de legendarische architecte Zaha Hadid (voltooid in 2002) die het tot een wereldicoon heeft gemaakt. Het is een hybride constructie: deels toren, deels brug, met een café en een uitkijkplatform in de ‘kop’ van de schans. Het is een vloeiende, bijna buitenaardse vorm van staal en glas die uit de historische heuvel rijst.
Ik heb bovenop de aanloop gestaan. Geloof me, zelfs als je hoogtevrees hebt, moet je dit doen. Het uitzicht is adembenemend: je kijkt neer op de stad, de rivier de Inn, en recht tegen de massieve muur van de Nordkette aan. En dan kijk je omlaag… en besef je dat mensen zich hier vrijwillig vanaf storten. Elk jaar in januari, tijdens het Vierschanzentoernooi 
, verandert deze plek in een kolkende heksenketel met 25.000 fans. Architectuur en sport in perfecte symbiose.
Officiële website: Bergisel Stadion
3. De Patscherkofel & Franz Klammer’s Gouden Rit (1976)
Als de Bergisel het architectonische icoon is, dan is de Patscherkofel de berg van de legendes. Deze berg aan de zuidkant van de stad was het toneel van alle alpine ski-onderdelen. Maar één evenement staat in het collectieve geheugen van Oostenrijk gegrift: de afdaling voor mannen in 1976. De druk was immens. De topfavoriet, de Zwitser Bernhard Russi, had een toptijd neergezet. Het hele land hield zijn adem in voor hun eigen held, de 22-jarige Franz Klammer.
Wat volgde was geen race; het was een gevecht. Klammer’s rit was een meesterwerk van pure, rauwe agressie. Hij balanceerde op de rand van de afgrond, sneed lijnen af die onmogelijk leken en won met een fractie van een seconde. Het is een van de meest iconische momenten in de Olympische geschiedenis. Als je nu de Patscherkofelbahn omhoog neemt en de piste ziet, kun je je de waanzin van die afdaling nauwelijks voorstellen.
4. Olympia-Eiskanal Igls: De IJzige Snelkookpan
Net buiten de stad, in het dorpje Igls, ligt een ander indrukwekkend stukje Olympische techniek: de bobslee-, rodel- en skeletonbaan. Dit is geen natuurlijke piste; het is een 1478 meter lang, betonnen monster, kunstmatig gekoeld. Als architect ben ik gefascineerd door de pure, functionele brutaliteit van de constructie, die zich als een slang door het bos slingert. Het is ontworpen voor één ding: snelheid. Atleten denderen hier met meer dan 130 km/u naar beneden.
Het mooie is: het is nog steeds volop in gebruik. Elk jaar worden hier Wereldbekerwedstrijden gehouden. En voor de waaghalzen: je kunt in de zomer op wieltjes, of in de winter als gast in een viermansbob, zelf naar beneden. Een absolute aanrader als je wilt voelen welke G-krachten deze atleten weerstaan.
Officiële website: Olympia-Eiskanal
5. HC TWK Innsbruck ‘Die Haie’
Voetbal mag dan de grootste sport zijn in veel van Europa, in de Alpen strijdt het om de eerste plaats met ijshockey. De lokale trots is HC TWK Innsbruck , oftewel ‘Die Haie’ (De Haaien). Ze spelen in de ICE Hockey League, de hoogste multinationale competitie met teams uit Oostenrijk, Italië, Hongarije en Slovenië. Dit is topniveau ijshockey.
Een wedstrijd bijwonen in hun thuisbasis, de Tiwag Arena, is een belevenis. De sfeer is elektrisch, het tempo ligt moorddadig hoog en het geluid van de puck die het bord raakt, echoot door de hal. De fans zijn fanatiek en het is een perfect avondje uit als je de stad in de winter bezoekt.
6. Innsbruck sport: De Tiwag Wasserkraft Arena (Olympiahalle)
Dit is de thuishaven van ‘Die Haie’ en het kloppende hart van de Olympische Spelen van ’64 en ’76. Hier vonden het kunstschaatsen en de belangrijkste ijshockeywedstrijden plaats. Van buitenaf is het een typisch voorbeeld van functionele jaren ’60-architectuur, maar het is de dakconstructie die het bijzonder maakt. Het is een elegante, hangende dakconstructie (vergelijkbaar met het kleinere Scandinavium in Göteborg) die een volledig kolomvrije hal mogelijk maakt. Een knap staaltje ingenieurswerk voor die tijd.
Vandaag de dag is de grote hal (Tiwag Arena) een moderne ijshockeytempel, en de kleinere hal ernaast (de ‘Kleine Olympiahalle’) dient als trainingsfaciliteit. Het hele complex, de Olympiaworld, is een levendig sportcentrum.
“Ik ga al twintig jaar naar ‘Die Haie’. De Olympiahalle is ons thuis. Het is misschien niet de nieuwste arena van Europa, maar het heeft karakter. Als de hal vol zit en de sirene gaat na een doelpunt, trilt het hele gebouw. Het geluid is oorverdovend. Er is geen betere plek op een vrijdagavond.”
Officiële website: Tiwag Wasserkraft Arena
De Zomerse Arena’s: Van Gras tot Gesteente
Innsbruck is meer dan alleen wintersport. Zodra de sneeuw smelt, ontploft de stad met zomerse sportenergie.
7. Tivoli Stadion Tirol: Het EURO 2008 Podium
Innsbruck is ook een voetbalstad, hoewel de lokale club Wacker Innsbruck roerige tijden kent. Het échte uithangbord is het stadion zelf: het Tivoli Stadion Tirol . Dit moderne stadion, geopend in 2000, is een strak en functioneel ontwerp, prachtig gelegen aan de rivier de Inn met de bergen als achtergrond.
Het stadion kende zijn ‘moment of glory’ tijdens het EK Voetbal in 2008. Het was gastheer voor drie groepswedstrijden van de latere kampioen Spanje. Ik herinner me de beelden van David Villa die de Russische verdediging aan flarden speelde op dit veld. Hoewel de vaste club nu niet op het hoogste niveau speelt, wordt het stadion intensief gebruikt voor andere evenementen en door de American Footballers.
8. Swarco Raiders Tirol: De American Football Sensatie
Dit is de grote verrassing van Innsbruck voor veel sportliefhebbers. Je verwacht het misschien niet in de Alpen, maar Innsbruck is de thuisbasis van een van de absoluut beste American Football-teams van Europa: de Swarco Raiders Tirol . Ze zijn meervoudig Oostenrijks kampioen, winnaars van de Eurobowl en spelen nu op het allerhoogste continentale niveau in de European League of Football (ELF).
Ze spelen hun thuiswedstrijden in het Tivoli Stadion, en het is een fantastisch evenement. De sfeer is totaal anders dan bij voetbal: meer show, muziek, entertainment, maar met een zeer hoog sportief niveau. Het is een fascinerende clash van Amerikaanse sportcultuur in een oer-Oostenrijkse setting.
9. Kletterzentrum Innsbruck (KI): De Verticale Kathedraal
Dit is mijn persoonlijke zomerfavoriet, en als architect kan ik alleen maar applaudisseren. Het Kletterzentrum Innsbruck (KI) is simpelweg een van de grootste en beste klimhallen ter wereld. Het is een gigantische, moderne constructie van hout, glas en beton die zowel indoor als outdoor klimmen faciliteert. De architectuur is open en licht, ontworpen om de grens tussen binnen en buiten te vervagen.
Maar het is meer dan een sporthal; het is het epicentrum van de klimsport. Innsbruck sport. De beste klimmers ter wereld (zoals de lokale held Jakob Schubert) trainen hier dagelijks. Elk jaar worden hier Wereldbekerwedstrijden en zelfs de Wereldkampioenschappen georganiseerd. Wat ik er zo briljant aan vind, is dat het tegelijkertijd een laagdrempelige plek is. Je kunt hier als absolute beginner een cursus volgen, terwijl je in de hal ernaast de wereldkampioen een onmogelijke route ziet trainen. Dit is de Olympische gedachte in de praktijk.
“Als professioneel klimmer heb ik overal ter wereld getraind, maar het KI in Innsbruck is mijn thuisbasis. De faciliteiten zijn ongeëvenaard. De wanden, de trainingsruimtes, de sfeer… alles is ontworpen voor prestatie. Maar het beste is de community. Je traint naast Olympische medaillewinnaars en 10-jarige talenten. Het pusht iedereen naar een hoger niveau.”
10. Crankworx Innsbruck: De ‘Gravity’ Pelgrimage
Als bewijs dat Innsbruck de ‘extreme sport’ hoofdstad van de Alpen is, organiseert de stad sinds 2017 een stop van de Crankworx World Tour . Dit is het grootste mountainbike ‘gravity’ festival ter wereld. In het Bikepark Innsbruck (Muttereralm) verzamelt de wereldtop zich voor disciplines als Slopestyle, Downhill en Dual Slalom.
Vooral het Slopestyle-evenement, waarbij atleten onvoorstelbare trucs uithalen op gigantische schansen, trekt duizenden toeschouwers. Het is een spectaculair gezicht: de waaghalzen die door de lucht vliegen met de besneeuwde Alpentoppen op de achtergrond. Het evenement toont perfect hoe Innsbruck zichzelf opnieuw heeft uitgevonden: van een klassieke wintersportstad tot een 365-dagen-per-jaar mekka voor avontuurlijke sporten.
Bronvermelding
Voor het samenstellen van dit artikel is gebruikgemaakt van de volgende bronnen:
- Officiële website van Olympiaworld Innsbruck.
- Officiële websites van HC TWK Innsbruck, Swarco Raiders Tirol, en FC Wacker Innsbruck.
- Toeristische informatie van Innsbruck Tourismus.
- Officiële websites van de Vierschanzentournee, Crankworx en het Kletterzentrum Innsbruck.
- Historische archieven van het Internationaal Olympisch Comité (IOC) over de Spelen van 1964 en 1976.
- Persoonlijke bezoeken en lokale kennis van de auteur.