De stad is een decor. Dat geldt voor elke stad, maar voor Antwerpen is het de waarheid. Ik heet Kai, en als filmliefhebber kijk ik mijn leven lang al naar deze stad. De meeste films in Antwerpen gebruiken de stad niet zomaar als achtergrond; ze gebruiken haar als een volwaardig personage. Een personage dat even grimmig als prachtig kan zijn, even middeleeuws als hypermodern. Antwerpen is, als je het mij vraagt, een stad van steen en water, van aankomst en vertrek, en meestal dat laatste. Het is een haven, en een haven trekt verhalen aan. Goede verhalen, slechte verhalen, en vooral verhalen die het waard zijn om te verfilmen.
Je kunt de stad natuurlijk bezoeken met een standaard reisgids. Je kunt de kathedraal zien, de Rubens, het MAS. God, je kunt zelfs de treurigheid van de Meir aanschouwen. Maar ik nodig je uit voor iets anders. Een wandeling door het decor. Ik neem je mee langs 10 films in Antwerpen, van rauwe thrillers tot internationale drama’s. We bezoeken de straten, de gebouwen, de pleinen die je hebt gezien op het witte doek. Dit zijn de filmlocaties in Antwerpen die de stad haar filmische ziel geven. Dit is de échte rondleiding.
Inhoudsopgave
- De grote vlaamse thrillers: Het grimmige Antwerpen
- De nieuwe golf: Rauwe energie op het witte doek
- Romantiek en citymarketing: Zot van ‘A’
- Internationale films in Antwerpen: Een kameleon van steen
De grote vlaamse thrillers: Het grimmige Antwerpen
Nergens komt de stad zo tot haar recht als in een goede thriller. Het donkere water van de Schelde, de kasseien die glimmen in de regen, de anonieme haven. Deze films in Antwerpen hebben het genre in Vlaanderen op de kaart gezet.
De zaak Alzheimer (2003): De Oudaan en de houten roltrappen
De film die alles veranderde. Erik Van Looy toonde een Antwerpen dat we kenden, maar nog nooit zo hadden gezien: kil, professioneel, en dodelijk. Het verhaal van de huurmoordenaar Ledda (Jan Decleir) die worstelt met zijn geheugen, is onlosmakelijk verbonden met zijn locaties.
- Politietoren (Oudaan): Het modernistische gebouw ‘den Oudaan’ is het hoofdkwartier van Vincke en Verstuyft. De kille, ronde gangen, de liftdeuren die sissen, de kantoren met uitzicht op de stad; het is de perfecte, bureaucratische tegenhanger van de chaos op straat.
- Sint-Annatunnel (Voetgangerstunnel): De iconische houten roltrappen en de kille, witte tunnelbuis zijn het decor voor een cruciale, sfeervolle scène. Als ik daar zelf loop, voel ik het nog steeds. Het is de poort naar Linkeroever, maar in de film is het een poort naar de onderwereld, een plek waar je gevolgd kunt worden.
- Cogels-Osylei (Zurenborg): In schril contrast met de grimmigheid staat de Zurenborg-wijk. Ledda schaduwt een doelwit in deze prachtige fin-de-siècle-straat, een toonbeeld van elite en oude rijkdom.
“Ik sprak laatst een Nederlandse toerist die net uit de tunnel kwam. Hij zei: ‘Ik had het gevoel dat ik elk moment Jan Decleir kon tegenkomen. De sfeer van de film hing er nog steeds.’ Dat vat het perfect samen.”
Dossier K. (2009): Het Schipperskwartier en de Vlaeykensgang
Het vervolg op ‘De Zaak Alzheimer’ is zo mogelijk nog meer Antwerps, en duikt dieper de onderwereld in. Dit keer de Albanese maffia.
- Schipperskwartier: De film werd prominent opgenomen in de rosse buurt van Antwerpen. Specifiek het gerenoveerde deel, met het futuristische, bijna klinische Villa Tinto (de ‘glazen straat’). Het dient als het territorium van de Albanese clan, een wereld van neon en georganiseerde zonde.
- Vlaeykensgang: Voor de kenners. Dit verborgen, middeleeuwse steegje (vlakbij de Grote Markt) is het decor voor een intense achtervolging te voet. Het contrast tussen de 16e-eeuwse stilte van deze plek en de rauwe actie is briljant.
Loft (2008): Het Eilandje en de glazen façade
De succesvolste Vlaamse film ooit. Een moordmysterie in een hypermoderne loft, gedeeld door vijf vrienden. De locatie is hier geen achtergrond, het is de *hoofdlocatie*.
- Kattendijkdok-Oostkaai (Het Eilandje): De loft zelf. De buitenopnames zijn van een (destijds) nieuw penthouse op het Eilandje. De glazen muren, het kille, anonieme design… het is het perfecte, steriele theater voor het verraad dat zich binnen afspeelt.
- Het Uitzicht: Wat je constant ziet is het uitzicht over de dokken en de Sint-Pieter-en-Pauluskerk (de ‘dokken-kathedraal’). De film zette het ‘nieuwe’ Eilandje, met zijn mix van oude pakhuizen en kille nieuwbouw, definitief op de kaart als een plek van de ‘nouveau riche’.
(Let op: de originele Vlaamse trailer is bijna onvindbaar. De onderstaande trailer is van de Nederlandse remake uit 2010, die het plot en de sfeer van de Antwerpse locatie perfect weerspiegelt.)
De nieuwe golf: Rauwe energie op het witte doek
Een nieuwe generatie filmmakers, Adil El Arbi en Bilall Fallah voorop, gebruikt Antwerpen niet langer als een grimmig, maar als een explosief en energiek decor. Dit zijn films in Antwerpen vol adrenaline.
Patser (2018): Het Eilandje en het Havenhuis
Een film die knettert. ‘Patser’ is een ode aan het Antwerpen van de regisseurs, een mix van ‘2060’ (Antwerpen-Noord) en het Eilandje.
- Sint-Jansplein (2060): Dit is de ‘hood’ van de hoofdpersonages. Het plein en de omliggende straten van Antwerpen-Noord zijn het rauwe, authentieke startpunt van hun verhaal.
- Havenhuis (Port Authority Building): Het meest spectaculaire, moderne gebouw van Antwerpen. Dit “diamanten ruimteschip” van architect Zaha Hadid dient als het onbereikbare hoofdkwartier van de Colombiaanse drugsbaron. Het contrast tussen het Sint-Jansplein en het Havenhuis is een perfecte visuele samenvatting van de film.
- Lange Koepoortstraat: Het historische centrum wordt opgeblazen (letterlijk, bijna) in een spectaculaire shootout-scène, midden in deze straat.
“Een jonge gast op het Eilandje zei me laatst: ‘Vóór Patser was het Eilandje van de yuppen. Na Patser was het weer van ons.’ Dat vat het perfect samen. De film heeft de perceptie van de wijk gekanteld.”
Rundskop (2011): De desolate haven
Hoewel het hart van deze Oscar-genomineerde film in Limburg ligt, is de Antwerpse haven de plek waar de duistere zaken worden beklonken. De film toont de haven niet als een plek van boten, maar als een anoniem, industrieel niemandsland.
- Haven van Antwerpen (Linkeroever): De scènes zijn gefilmd in het meest desolate deel van de haven, rond de Kallosluis en de containerterminals op Linkeroever.
- Climax Shootout: De climax van de film, een intense confrontatie, is gefilmd in dit landschap van beton, staal en containers. Het is de perfecte, kille arena voor de tragische ontknoping.
Romantiek en citymarketing: Zot van ‘A’
Niet alle films in Antwerpen zijn grimmig. Soms is de stad gewoon het perfecte, romantische decor. Dit zijn de films die de stad verkopen als een idyllische bestemming.
Zot van A. (2010): Het MAS en de Schelde
De titel zegt alles. Dit is een romantische komedie die Antwerpen op een voetstuk plaatst. De film gebruikt de meest iconische ‘nieuwe’ locaties.
- MAS (Museum aan de Stroom): Het toen gloednieuwe MAS op het Eilandje is een centrale ontmoetingsplek. Het dakterras, met zijn 360-graden uitzicht, is de plek voor romantische hoogte- en dieptepunten.
- Antwerpen-Centraal Station: De “spoorwegkathedraal”. Geen film over aankomst en vertrek is compleet zonder een scène in deze majestueuze hal.
- Flandria-boten: Een klassieker. Verschillende personages voeren cruciale gesprekken op de Schelde, met de skyline (de ‘reede’) als stille getuige.
Smoorverliefd (2010): Het Zuid en de kades
Nog een romcom, maar deze focust op het hippe, ‘chique’ deel van Antwerpen.
- Het Zuid: Dit is de natuurlijke habitat van de personages. De brede lanen, de kunstgalerijen en de terrassen op de Vlaamsekaai en Waalsekaai vormen het decor.
- Scheldekaaien: De vernieuwde kaaien zijn de plek voor nachtelijke wandelingen en diepe gesprekken. Een prachtig voorbeeld van hoe filmlocaties in Antwerpen meegroeien met de stadsontwikkeling.
Internationale films in Antwerpen: Een kameleon van steen
Antwerpen is een geliefde stand-in. De stad kan doorgaan voor Parijs, voor een anonieme Europese metropool, of gewoon voor zichzelf. Dit zijn de films in Antwerpen die de stad op de internationale kaart zetten.
The Danish Girl (2015): Antwerpen als Parijs
Wie goed kijkt, ziet dat het Parijs van de jaren ’20 in deze Oscar-winnende film verdacht veel op België lijkt. Antwerpen kreeg een prachtige rol.
- Bourlaschouwburg: De meest herkenbare locatie. Het weelderige, rode en gouden interieur van de Bourla (de Grote Foyer en de zaal) dient als het Parijse operahuis waar Ulla (Alicia Vikander) danst.
- Hendrik Conscienceplein: Dit intieme, barokke plein met de Carolus Borromeuskerk werd gebruikt voor sfeervolle straatscènes die het Parijse Montmartre moesten oproepen.
The Expatriate / Erased (2012): De verticale kathedraal
Een internationale actiethriller met Aaron Eckhart die Antwerpen een van de beste actiescènes van het decennium gaf, volledig opgenomen op één locatie.
- Antwerpen-Centraal Station: De climax van de film is een lange, intense achtervolging en een gevecht dat de unieke, verticale architectuur van het station volledig benut. De actie verplaatst zich van de historische, 19e-eeuwse stationshal (Niveau 0), via de roltrappen, naar de diepe, moderne perrons (Niveau -2). Het is een fantastisch gebruik van de ruimte.
“Ik sprak een beveiliger in het station. Hij zei: ‘Tijdens de opnames was het chaos, maar het is fantastisch om te zien hoe ze onze ‘spoorwegkathedraal’ hebben gebruikt als een verticale arena. Elke toerist vraagt ernaar.'”
De Hel van Tanger (2006): De poort naar de wereld
Een film die begint en eindigt op de plek die Antwerpen definieert: de haven. Het verhaal van de truckers die geronseld worden voor drugssmokkel.
- Haven van Antwerpen (Truck Terminals): De film opent in de wereld van de truckers. We zien de vrachtwagenparkings, de laad- en loskades en de anonieme kantoren van de transportbedrijven in het havengebied.
- Antwerpse Ring (R1): De snelweg rond de stad, vol vrachtverkeer, wordt prominent getoond om de context van hun werk te schetsen: een leven ‘on the road’ dat hier begint.
Uitgelezen? Heeft u alle berichten over Antwerpen en België al gezien?
Bronnen:
– Persoonlijke observaties en filmstudies van de auteur (1990-2024).
– Stadsarchief Antwerpen, collectie ‘Filmlocaties’.
– Officiële persdossiers van de films (via Kinepolis & Lumière).
– IMDb (Internet Movie Database) – Filming & Production locations.
– ‘Antwerpen in de film’, publicatie van het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF).