De meeste mensen die komen fietsen in Kiruna, denken dat ze komen mountainbiken in de wildernis. Ze hebben het over het noorderlicht, de middernachtzon, de Kebnekaise. Schattig. Maar laat mij je vertellen, als fietser die hier al twintig jaar komt: de wildernis is niet het meest bizarre dat je hier gaat zien. De stad zelf is dat. Kiruna is een stad op de vlucht voor de reden van haar bestaan: de gigantische LKAB-mijn. Een bodemloze krater die de stad langzaam opslokt. Het resultaat? Ze verplaatsen de hele stad, huis voor huis, kerk voor kerk. En de beste manier om deze monumentale, bijna absurde transformatie te aanschouwen, is vanaf het zadel. Fietsen in Kiruna is geen sport, het is observationele geologie op twee wielen. Het is een wetenschappelijke, bijna macabere studie van stedelijke vergankelijkheid.
Ik heb 8 routes voor je uitgestippeld. Geen routes voor snelheidsduivels, maar voor de 50+ reiziger die wil *zien*. Vier routes tonen je de anatomie van deze stervende en herrijzende stad. De andere vier nemen je mee naar de oorverdovende stilte van Zweeds Lapland die eromheen ligt. Pak je fiets, en laten we dit levende experiment gaan bekijken.
Inhoudsopgave
- Stedelijk fietsen in Kiruna: De ‘vluchtroute’ op twee wielen
- Fietsen in de omgeving: De arctische wildernis
Stedelijk fietsen in Kiruna: De ‘vluchtroute’ op twee wielen
De routes in de stad zelf zijn geen standaard sightseeing. Dit zijn fietstochten langs een open wond. Je fietst letterlijk door een stad die wordt afgebroken en elders weer wordt opgebouwd. Het is fascinerend en melancholisch tegelijk.
1. De grote stadsverplaatsing: Tussen oud en nieuw
Dit is de meest essentiële fietstocht in Kiruna. Het is geen route, het is een confrontatie met de realiteit. Je fietst van wat ‘was’ naar wat ‘wordt’. Het oude centrum, rond de Föreningsgatan, is een spookstad in wording. Huizen zijn dichtgetimmerd, straten zijn leeg. Dan fiets je oostwaarts, door een ‘niemandsland’ – een gapend gat waar vroeger wijken waren – naar het Nya Kiruna (Nieuwe Kiruna). Hier staat het nieuwe stadhuis, ‘Kristallen’ (De Kristal), een architectonisch wonder van goud en glas. Het is een bizarre ervaring. Ik fietste er vorige zomer en het voelde als fietsen door een gebit met getrokken tanden. Je ziet een perfecte stoep die plotseling eindigt in een hek, met daarachter de afgrond van de mijn. Deze route toont de absurde schaal van de operatie beter dan welke tour ook.
- Duur: 2 uur (inclusief veel stoppen en kijken)
- Afstand: Circa 10-15 km (afhankelijk van hoeveel je dwaalt)
- Startpunt (auto): Parkeer bij het (oude) Folkets Hus in het oude centrum. De route eindigt bij het nieuwe stadhuis, vanwaar je terugfietst.
- Hoogtepunt: Het nieuwe Stadhuis ‘Kristallen’
Routebeschrijving:
1. Start bij het oude Folkets Hus. Fiets zuidwaarts over de Föreningsgatan en Gruvvägen. Sla linksaf de Hjalmar Lundbohmsvägen op.
2. Volg de borden ‘Nya Centrum’. Je fietst nu over de Malmvägen (E10) of de parallelle fietspaden.
3. Je doorkruist het ‘lege’ gebied. Sla rechtsaf naar het nieuwe centrum.
4. Verken de straten rond het nieuwe Stadhuis (Kristallen).
5. Keer terug via dezelfde route of maak een lus via de Lommabollsvägen voor een ander perspectief op de ‘lege’ zone.
2. De kerk-verhuizing: Pelgrimage naar een icoon
De Kiruna Kyrka, een gigantische, rode houten kerk uit 1912, werd ooit verkozen tot het mooiste gebouw van Zweden. Het is een meesterwerk, een soort houten kathedraal geïnspireerd op de vorm van een Sámi-tent (lávvu). En ja, ook dit hele ding wordt in 2025-2026 in één stuk opgetild en 3 kilometer verderop weer neergezet. Fietsen in Kiruna krijgt hier een bijna religieuze dimensie. Deze fietstocht is een pelgrimage naar de kerk op haar *oude* locatie, in het park naast de mijn. De sfeer is er een van afscheid. Ik stond er vorig jaar en het voelde… tijdelijk. Alsof je een patiënt bezoekt die wacht op een grote operatie. Het gebouw is prachtig, maar de wetenschap van zijn aanstaande verhuizing maakt het bezoek intens en vreemd.
- Duur: 2 uur (met uitgebreid bezoek aan de kerk en het park)
- Afstand: Circa 8 km
- Startpunt (auto): Parkeer in het oude centrum, bijvoorbeeld bij de supermarkt op de Föreningsgatan.
- Hoogtepunt: Kiruna Kyrka (Kerk van Kiruna)
Routebeschrijving:
1. Start in het oude centrum. Fiets noordwaarts over de Konduktörsgatan.
2. Ga onder het (oude) spoor door en volg de Kyrkogatan omhoog naar de kerk.
3. Neem de tijd om het park (Stadsparken) rond de kerk te verkennen.
4. Fiets terug via de Gruvvägen, langs de rand van de mijn. Dit geeft je een direct uitzicht op de ‘vijand’.
5. Sluit de lus door terug te keren naar het centrum.
3. De Luossavaara-klim: Panorama over de mijn
Dit is de sportieve uitdaging binnen de stadsgrenzen. De berg Luossavaara (de ‘dode’ mijn, in tegenstelling tot de actieve Kiirunavaara) torent uit boven de stad. Vroeger was dit een skigebied in de winter; nu is het de beste plek voor een panoramisch overzicht. Dit is geen fietstocht in Kiruna voor de stadsfiets; je hebt een mountainbike en goede benen nodig. De klim over het grindpad is meedogenloos. Maar de beloning is wetenschappelijk, bijna klinisch. Vanaf de top kijk je neer op de hele stad, de gigantische open krater van de LKAB-mijn, het nieuwe centrum in de verte en de eindeloze toendra. Je ziet de stad als een patiënt op een operatietafel. Een must voor de fietser die context zoekt.
- Duur: 2,5 – 3 uur
- Afstand: Circa 15 km (heen en terug)
- Startpunt (auto): Parkeer bij Camp Ripan, aan de voet van de berg.
- Hoogtepunt: Het uitzicht vanaf de top en het LKAB Visitor Centre (ondergronds, aparte boeking nodig).
Routebeschrijving:
1. Start bij Camp Ripan (Centrum-Noord).
2. Volg de borden naar ‘Luossavaara’. Het pad, de ‘Gula Leden’ (Gele Route), begint als een breed grindpad.
3. De route wordt steiler en technischer. Blijf het hoofdpad volgen (of de MTB-downhillpaden als je durft).
4. De top is een plateau. Geniet van het 360-graden uitzicht.
5. Keer terug via dezelfde route, maar wees zeer voorzichtig met afdalen.
4. Het oude station en het ‘litteken’
De verplaatsing van de stad werd noodzakelijk toen de grond onder het treinstation instabiel werd. Het oude station van Kiruna staat er nu verlaten bij. Het spoor is verdwenen. Deze fietstocht volgt het ‘litteken’ dat de verdwenen spoorlijn heeft achtergelaten. Het is een melancholische tocht. Je fietst naar het oude, roodbruine stationsgebouw, een prachtig stuk architectuur dat nu nutteloos in het landschap staat, wachtend op de sloophamer of (onwaarschijnlijk) een verhuizing. Vanaf hier kun je de vallei inkijken waar de treinen ooit aankwamen. Het is een tocht over de doodlopende wegen en de randen van de ‘deformationszonen’ (het instabiele gebied). Dit is het fietsen in Kiruna op zijn meest poëtisch en triest.
- Duur: 2 uur
- Afstand: Circa 10 km
- Startpunt (auto): Parkeer in het oude centrum. Dit is een korte, verkennende lus.
- Hoogtepunt: Het oude treinstation van Kiruna (of wat er nog van over is).
Routebeschrijving:
1. Start in het centrum. Fiets zuidwaarts over de Konduktörsgatan.
2. Je komt bij het oude stationsgebouw. Verken het verlaten terrein.
3. Volg de oude spoorbedding (nu vaak een grindpad) zo ver als je kunt, oostwaarts.
4. Je fietst langs de rand van het industrieterrein en de ‘lege’ zones.
5. Maak een lus noordwaarts en keer terug naar het centrum via de Hjalmar Lundbohmsvägen.
Fietsen in de omgeving: De arctische wildernis
Als je de stedelijke chaos (of het gebrek daaraan) even zat bent, begint de echte wildernis direct buiten de stadsgrenzen. Hier wordt het fietsen in Kiruna een ervaring van ruimte, stilte en de middernachtzon.
5. De klassieker: Jukkasjärvi en het Icehotel
Dit is de meest populaire en toegankelijke fietstocht buiten de stad. Jukkasjärvi is een Sámi-dorp op ongeveer 18 km van Kiruna, aan de oever van de Torne-rivier. Het is wereldberoemd vanwege het Icehotel. De fietstocht ernaartoe is verrassend aangenaam. Je volgt grotendeels een speciaal aangelegd fietspad (de ‘9002’) parallel aan de E10. Het is een relatief vlakke rit. De beloning is dubbel: de Icehotel 365 (het hele jaar geopend) en de oude houten Sámi-kerk ernaast. Ik moet bekennen: het Icehotel is een koud, blauw, commercieel wonder, maar de echte parel is die oude houten kerk uit 1607. Het contrast tussen die twee is de rit meer dan waard.
- Duur: 3-4 uur (inclusief bezoek Icehotel)
- Afstand: Circa 36 km (heen en terug)
- Startpunt (auto): Je kunt deze route direct vanuit het centrum van Kiruna fietsen.
Routebeschrijving:
1. Start in Kiruna Centrum. Volg de Malmvägen (E10) oostwaarts.
2. Na het verlaten van de stad (voorbij de luchthavenafslag) begint het fietspad ‘Gång- och cykelväg 9002’.
3. Volg dit pad, dat parallel aan de E10 loopt, voor ongeveer 15 km.
4. Volg de borden ‘Jukkasjärvi’ en sla linksaf van de E10 af.
5. De laatste kilometers voeren je door het dorp naar het Icehotel en de kerk.
6. Keer terug via dezelfde route.
“We fietsten naar Jukkasjärvi op een zomermiddag. De weg was lang, maar de lucht was zo helder. Het Icehotel was bizar – van 20 graden zon naar -5 graden ijskunst. Maar de rust bij de oude kerk aan de rivier… dat was het echte Zweeds Lapland voor mij.”
6. De Midnattssolstigen (Het middernachtzonpad)
Dit is een korte, maar zeer intense mountainbikeroute die start bij Camp Ripan. De naam zegt het al: dit pad is ontworpen om je naar een plek te brengen met een perfect uitzicht op de middernachtzon. Het is een smal, technisch pad (een ‘singletrack’) dat de berg op slingert naar een prachtig houten ‘vindskydd’ (schuilhut) genaamd ‘Nattvindsfågeln’ (Nachtwindvogel). Dit is geen tocht voor beginners. Het is steil, rotsachtig en vereist een goede mountainbike. Maar als je om 1 uur ’s nachts op die berg staat, met de zon die de toppen van de Kebnekaise raakt, vergeet je de inspanning onmiddellijk.
- Duur: 2 uur
- Afstand: Circa 5 km (lus)
- Startpunt (auto): Parkeer bij Camp Ripan (Centrum-Noord).
Routebeschrijving:
1. Het pad (‘Midnattssolstigen’) staat duidelijk aangegeven vanaf Camp Ripan.
2. De route begint met een zeer steile klim.
3. Volg de oranje markeringen. Het pad is een technische lus.
4. Je bereikt het hoogste punt bij de Nattvindsfågeln-shelter.
5. De afdaling is technisch en steil. Wees voorzichtig.
7. Op de ‘Nikkaluoktavägen’: De poort naar Kebnekaise
Dit is geen route naar een bestemming; de weg *is* de bestemming. De ‘Nikkaluoktavägen’ (Länsväg 875) is de 70 km lange weg die Kiruna verbindt met Nikkaluokta, het startpunt van de wandelroute naar de Kebnekaise (de hoogste berg van Zweden). De volledige rit is een serieuze dagtocht (140 km heen en terug) voor de getrainde wielrenner. Voor de 50+ toerfietser raad ik een ‘proloog’ aan: fiets de eerste 20-30 km van deze weg en keer om. Het is een prachtige, glooiende asfaltweg door de arctische toendra. Je fietst door berkenbossen, langs meren, met de bergen die steeds dichterbij komen. Het gevoel van ruimte is hier overweldigend. Dit is fietsen in Kiruna op zijn puurst.
- Duur: 3-4 uur (afhankelijk van hoe ver je fietst)
- Afstand: 40-60 km (heen en terug)
- Startpunt (auto): Begin direct vanuit Kiruna centrum.
- Hoogtepunt: De weg zelf en het eindpunt Nikkaluokta (als je de hele rit doet).
Routebeschrijving:
1. Start in Kiruna centrum en volg de borden ‘Nikkaluokta’ (Länsväg 875).
2. De weg leidt je direct de stad uit, westwaarts.
3. De weg golft op en neer. Er is geen fietspad, maar de weg is (meestal) rustig.
4. Een goed keerpunt is bij het meer Ladtjojaure (circa 20 km) of het dorpje Kaalasjärvi (circa 25 km).
5. Keer om en geniet van de terugrit naar Kiruna.
8. De Torneträsk oever: Richting Abisko
Dit is een ‘drive and bike’ tocht. Abisko National Park, beroemd om de ‘Lapporten’ (de U-vormige vallei), ligt op 90 km rijden van Kiruna. Die rit zelf is spectaculair, langs het gigantische Torneträsk-meer. De beste manier om dit per fiets te ervaren, is door naar het meer te rijden en daar een stuk van de Rallarvägen (Navvies’ Road) te fietsen. Dit is het oude pad dat werd gebruikt bij de aanleg van de spoorlijn. Het is een prachtige, historische gravelweg. De wind op het Torneträsk is legendarisch – het is geen grap, het voelt als een muur. Maar het uitzicht op de bergen aan de overkant en de leegte is het meer dan waard.
“We parkeerden de auto bij het station van Torneträsk. De E10 was druk, maar zodra we op het pad langs het meer zaten, was het stil. De wind was ongelooflijk, maar het landschap… je fietst op de rand van Europa. Het uitzicht op de Lapporten in de verte is iconisch. Onvergetelijk.”
- Duur: 2-3 uur fietsen (plus 2 uur reistijd met de auto)
- Afstand: 20-30 km fietsen (heen en terug)
- Startpunt (auto): Rijd vanuit Kiruna 1 uur noordwaarts over de E10. Parkeer bij het treinstation ‘Torneträsk’ of in het dorp Abisko.
- Hoogtepunt: Het uitzicht op het meer en het Abisko Mountain Station .
Routebeschrijving:
1. Rijd naar Abisko (90 km). Parkeer bij het STF Turiststation.
2. Vanaf hier volg je de borden naar de ‘Rallarvägen’ richting het oosten (terug naar Kiruna).
3. Dit gravelpad volgt de spoorlijn en de oever van het Torneträsk.
4. Fiets zover je wilt (bijv. tot het station ‘Torneträsk’, 10-15 km) en keer om.
5. De route is relatief vlak maar de ondergrond (gravel) en de wind maken het uitdagend.
Uitgelezen? Heeft u alle berichten over Kiruna en Zweden al gezien?
Bronnen:
– Persoonlijke bezoeken en ervaringen van de auteur (2005-2024).
– Kiruna Lappland (Officiële VVV, kirunalapland.se).
– LKAB Stadsomvandling (Officiële informatie over de stadsverplaatsing).
– Svenska Kyrkan Kiruna (Informatie Kiruna Kyrka).
– STF (Svenska Turistföreningen) voor routes rond Abisko en Kebnekaise.
– Trailforks & Komoot (digitale routeplanning voor MTB-paden).