Mijn naam is Ainoa, en als reisagent heb ik plekken gezien die schitteren, en plekken die je veranderen. Višegrad hoort bij die laatste. Een citytrip naar Višegrad is geen gewone vakantie. Het is een literair-historische dissectie van een stad die op een wond is gebouwd, een wond zo diep en smaragdgroen als de Drina-rivier zelf. Dit is de stad van Nobelprijswinnaar Ivo Andrić, wiens roman ‘De Brug over de Drina’ dit slaperige grensstadje tot een mythisch epicentrum van de wereldliteratuur verhief. De brug is hier geen bouwwerk; het is de hoofdpersoon.
Maar je citytrip naar Višegrad is een studie in paradoxen. Want tegenover het eeuwenoude, met bloed en verhalen doordrenkte UNESCO-monument, vind je een moderne droom. Een complete stad van steen, Andrićgrad, uit de grond gestampt door de visionaire (en controversiële) filmmaker Emir Kusturica. Het is een filmset waarin je kunt wonen, een architectonische leugen die een diepere waarheid vertelt. Je komt hier niet om te consumeren, je komt hier om te voelen. Je voelt het ijskoude water, de hete stenen en de zwaarte van de geschiedenis. Dit is een gids voor de 10 plekken die je moet zien om de rauwe, poëtische ziel van Višegrad te begrijpen.
Inhoudsopgave
- De brug en de rivier: Het hart van de stad
- Andrićgrad: De fantasiestad van je citytrip naar Višegrad
- Historisch Višegrad: De sporen van Andrić en de Ottomanen
- De omgeving: Spirituele rust en genezing
De brug en de rivier: Het hart van de stad
Alles in Višegrad begint en eindigt hier. De brug is de onbeweeglijke as waar de geschiedenis omheen draait. De rivier is de eeuwige kracht die alles meesleurt. Je kunt de stad niet begrijpen zonder deze twee elementen eerst te doorgronden.
1. De Mehmed Paša Sokolović Brug (UNESCO)
Dit is de ziel. Dit is het alfa en de omega. De brug uit het boek van Andrić. Een architectonisch meesterwerk, gebouwd in 1577 in opdracht van de Ottomaanse Grootvizier Mehmed Paša Sokolović, die als kind uit dit dorp werd weggevoerd. Het is een monument van elf elegante, lichte bogen die als stenen pezen over het smaragdgroene water van de Drina spannen. Het technische en esthetische wonder zit in het hart: de ‘kapija’ (de poort), een verbreding in het midden met twee stenen banken, de ‘sofa’.
Als ik hier zit, op die door de eeuwen heen gladgesleten stenen sofa, voel ik de essentie van deze citytrip naar Višegrad. Dit is geen steen, het is een levend wezen. Een litteken. Je voelt de echo’s van de Ottomaanse wachten, de Oostenrijkse soldaten, de geëxecuteerden uit de oorlogen. Je voelt de rauwe, bijna dierlijke kracht van het ijskoude water dat eronder kolkt. Dit is de plek waar Andrić zijn Nobelprijs verdiende. Het is de mooiste, en misschien wel de droevigste, brug ter wereld. Een absolute must-see, niet om te fotograferen, maar om op te zitten. In stilte.
Officiële UNESCO-pagina: whc.unesco.org 
2. Boottocht door de Drina Kloof
Je kunt de brug niet waarderen zonder de rivier te voelen. De Drina is hier geen lieflijk stroompje; het is een diepe, krachtige en ijskoude bergrivier. De beste manier om haar te ervaren is met een boottocht stroomopwaarts, de kloof in. Dit is de op twee na diepste kloof ter wereld, na de Grand Canyon en de Tara Kloof (die verderop in Montenegro ligt).
Je huurt een kleine, metalen boot met een schipper (vraag op de kade bij de brug) en vaart de leegte in. Binnen vijf minuten verdwijnt de stad en wordt de stilte bijna tastbaar, alleen verbroken door de motor. De kliffen rijzen honderden meters recht omhoog. Het water is zo helder dat je de bodem niet ziet, en zo groen dat het pijn doet aan je ogen. Dit is een geologische en wetenschappelijke onderdompeling in de prehistorie van de Balkan. De boottocht geeft je de schaal die je vanaf de brug mist.
“We namen een boottocht van twee uur. Ik heb de Noorse fjorden gezien, maar dit is anders. Dit is rauwer. De schipper zette de motor uit en we dreven op dat onwerkelijke groene water. De stilte was absoluut. Je voelde je nietig, en tegelijkertijd verbonden met iets heel ouds. Een onvergetelijke ervaring.”
Toeristische informatie: visegradturizam.com
Andrićgrad: De fantasiestad van je citytrip naar Višegrad
Op het schiereiland waar de Rzav-rivier in de Drina stroomt, met direct uitzicht op de oude brug, vind je een van de meest bizarre en briljante toeristische projecten van Europa: Andrićgrad (Stad van Andrić), ook wel Kamengrad (Stad van Steen) genoemd. Dit is de droom van filmmaker Emir Kusturica, gebouwd voor zijn film ‘Na mliječnom putu’.
3. Andrićgrad (Kamengrad) zelf: De stad van Kusturica
Stel je een filmset voor waarin je kunt wonen. Dat is Andrićgrad. Het is een compleet functionerende stadswijk, maar geen enkel gebouw is ‘echt’ in historische zin. Kusturica heeft een architectonische ‘best of’ van de regio gebouwd: een Byzantijnse toren, een Ottomaans hostel, een Renaissance-theater, Weense façades en classicistische paleizen. Het is een geconstrueerde geschiedenis, een anachronistisch meesterwerk. De straten zijn vernoemd naar grootheden als Nikola Tesla en Ivo Andrić. Het is een themapark voor de intellectueel.
Mijn persoonlijke indruk? De eerste keer dat ik er liep, voelde ik een academische weerstand. Het is een ‘leugen’. Maar het is een leugen die een diepere waarheid vertelt. Het viert de gelaagde cultuur van de Balkan – de botsing van Oost en West – op een manier die geen enkel museum kan. Het is een briljant, megalomaan en poëtisch statement, en een absolute must-see tijdens je citytrip naar Višegrad.
Officiële website: andricgrad.com
4. Het Ivo Andrić Instituut en Monument
In het hart van Andrićgrad, aan het begin van de ‘Mlada Bosna’-straat, staat het. Een groots, bronzen standbeeld van Ivo Andrić. Het is de beschermheilige van deze fantasiestad. Achter het standbeeld bevindt zich het Ivo Andrić Instituut, een wetenschappelijke en culturele instelling gewijd aan zijn werk en de Slavische studies. Het gebouw zelf is een prachtig voorbeeld van de classicistische stijl die Kusturica voor ogen had. Dit is het ideologische centrum van de stad. Je hoeft niet naar binnen, maar stilstaan bij het standbeeld, met de rivier achter je, is een essentieel fotomoment.
Instituut informatie: andricevinstitut.org
5. De Kerk van de Heilige Tsaar Lazar
Het meest dominante gebouw binnen Andrićgrad is de kerk. Het is een exacte replica (zij het in een andere steensoort) van het Visoki Dečani-klooster in Kosovo, een meesterwerk van de Servisch-Byzantijnse architectuur. De buitenkant is een prachtig spel van lichte steen, met verfijnde details. De binnenkant is, zoals gebruikelijk in de orthodoxe traditie, volledig bedekt met nieuwe, handgeschilderde fresco’s in levendige kleuren. Het is een functionerende kerk en een adembenemend stukje vakmanschap, dat fungeert als het spirituele anker van de ‘stenen stad’.
Toeristische informatie: visegradturizam.com/andricgrad
6. Het ‘Andrićevo Pozorište’ (Theater)
Een stad van Kusturica is niet compleet zonder theater. Het Renaissance-theater in Andrićgrad, met zijn klassieke gevel, is een verrassend intieme en technisch moderne zaal. Het wordt gebruikt voor filmpremières (uiteraard van Kusturica zelf), theatervoorstellingen en concerten. Hoewel de kans klein is dat je een voorstelling bijwoont, is het gebouw zelf een prachtig onderdeel van het stadsbeeld. Het vertegenwoordigt de artistieke pijler van dit unieke project.
Theater informatie: andricgrad.com/pozoriste
Historisch Višegrad: De Sporen van Ivo Andrić en de Ottomanen
Buiten de brug en de fantasiestad ligt het *echte* Višegrad. Een slaperig, ietwat vervallen Bosnisch stadje dat worstelt met zijn verleden. Hier vind je de nederige, authentieke sporen van de geschiedenis.
7. De Oude Čaršija (Markt)
Verwacht geen Sarajevo of Mostar. De oude Ottomaanse marktstraat (čaršija) van Višegrad is klein, bescheiden en grotendeels gericht op de lokale bevolking. Je vindt er kleine cafés (kafana’s), burek-winkels en ambachtslieden. Het is de perfecte tegenhanger van het gelikte Andrićgrad. Dit is het ongepolijste, dagelijkse leven. Wandel door de straat, drink een ‘domaća kafa’ (Bosnische koffie) en zie hoe het leven zich ontvouwt, ver weg van de literaire mythes. Dit is een essentiële realiteitscheck tijdens je citytrip naar Višegrad.
Toeristische informatie: visegradturizam.com/carsija
8. Het Herdenkingsklaslokaal van Ivo Andrić
Een van de kleinere, maar ontroerende bezienswaardigheden. Ivo Andrić heeft zijn jeugd in Višegrad doorgebracht. Dit kleine museum is geen woonhuis, maar een reconstructie van het klaslokaal waar hij les kreeg. Het is gevestigd in de lagere school vlakbij de brug. Je ziet er oude schoolbanken, foto’s en documenten. Het is een nederig, bijna aandoenlijk monument dat de Nobelprijswinnaar terugbrengt tot een jongen uit de provincie. Een intiem kijkje in de oorsprong van de legende.
Informatie (via lokaal toerismebureau): visegradturizam.com
De omgeving: Spirituele rust en genezing
De regio rondom Višegrad, ingeklemd tussen de bergen, biedt plekken van diepe spirituele rust en fysieke genezing.
9. Het Dobrun Klooster
Op ongeveer 12 kilometer van Višegrad, richting de Servische grens, ligt het Dobrun Klooster (Manastir Dobrun). Het is een prachtig, 14e-eeuws Servisch-Orthodox klooster, genesteld in een smalle kloof. Het is een plek van ongelooflijke vrede. Het complex is door de eeuwen heen vaak verwoest en herbouwd. De huidige kerk is klein, maar herbergt prachtige, oude fresco’s. Er is ook een museum gewijd aan de Eerste Servische Opstand. De setting, in de bergen, is spectaculair. Het is een perfecte, spirituele ontsnapping aan de zwaarte van de stad.
“We twijfelden of we de rit wilden maken, maar we zijn zo blij dat we gegaan zijn. Het Dobrun Klooster is een oase. De stilte in die kloof, het geluid van de beek, de geur van wierook… het was een spirituele schoonmaak. De nonnen waren zo vriendelijk en de fresco’s waren adembenemend.”
Toeristische informatie: visegradturizam.com/dobrun
10. Višegradska Banja (De Spa)
Op slechts 5 kilometer van de stad vind je de Višegradska Banja, een kuuroord gebouwd rond natuurlijke, radioactieve warmwaterbronnen. De Romeinen wisten al van de geneeskrachtige werking. Het huidige complex is een mix van een oud, Oostenrijks-Hongaars badhuis en een modern revalidatiehotel (Vilina Vlas). Hoewel het hotel een zeer donkere geschiedenis heeft uit de oorlog van de jaren ’90, richt het kuuroord zich nu op wellness en gezondheid. Je kunt er genieten van de thermale baden, wat een ontspannende en helende afsluiting is van een citytrip naar Višegrad, een stad die zo getekend is door pijn. Het is een plek van fysiek herstel in een land dat nog steeds spiritueel herstelt.
Officiële website: vilinavlas.com
Uitgelezen? Heeft u alle berichten over Višegrad en Bosnië en Herzegovina al gezien?
Bronnen:
– Persoonlijke bezoeken en ervaringen van de auteur (2008-2024).
– Officiële Toerisme Organisatie van Višegrad (visegradturizam.com).
– Officiële website van Andrićgrad (andricgrad.com).
– UNESCO Werelderfgoedlijst (whc.unesco.org).
– Ivo Andrić, “De Brug over de Drina” (1945), als primaire literaire en historische context.
– Lokale gidsen en gesprekken met inwoners van Višegrad en Andrićgrad.