Wanneer je de naam Bordeaux hoort, dwalen je gedachten ongetwijfeld af naar glooiende wijngaarden, statige châteaus en het dieprode goud dat wereldwijd in glazen vloeit. En terecht, want wijn is hier niet zomaar een drank, het is een kunstvorm die de stad heeft gevormd. Maar ik nodig je uit om je blik te verruimen, voorbij de kurk en de kelk. Bordeaux, de elegante dame aan de Garonne, herbergt een artistieke rijkdom die minstens zo bedwelmend is als haar beroemdste exportproduct. De stad, met haar 18e-eeuwse grandeur die door UNESCO is gekroond, is een perfect canvas voor een duizelingwekkende verzameling aan kunst en cultuur.
Tijdens mijn vele bezoeken aan deze stad heb ik geleerd haar te lezen als een gelaagd schilderij. Onder de neoklassieke façades schuilen verhalen van wereldhandel en ontdekkingsreizen, in voormalige pakhuizen broeit de avant-garde en zelfs in de donkerste betonnen kolossen uit de oorlog schijnt nu het licht van de digitale kunst. In dit artikel neem ik je mee op een persoonlijke reis langs tien van mijn favoriete artistieke ankerplaatsen. We duiken in het gouden tijdperk van de Hollandse meesters, voelen de polsslag van de hedendaagse kunst en ontdekken hoe de cultuur van de wijn en de zee onlosmakelijk met de creatieve geest van de stad zijn verweven. Dit is geen uitputtende lijst, maar een met zorg samengestelde proeverij van het beste dat Bordeaux het kunstminnende hart te bieden heeft.
Inhoudsopgave
- Klassiek en historisch: De gouden erfenis van Bordeaux
- Musée des Beaux-Arts: Een reis door de Europese schilderkunst
- Musée d’Aquitaine: Het verhaal van een regio
- Musée des Arts décoratifs et du Design: De kunst van het interieur
- Musée National des Douanes: Kunst en curiosa in de contrabande
- Moderne en hedendaagse kunst: De gedurfde blik vooruit
- CAPC – Musée d’Art Contemporain: De avant-garde in het pakhuis
- Bassins des Lumières: Een digitale duik in de kunstgeschiedenis
- Musée de la Création Franche: De pure kunst van de buitenstaander
- De kunst van het leven: Wijn, zee en een artistiek toevluchtsoord
Klassiek en historisch: De gouden erfenis van Bordeaux
De rijkdom van Bordeaux, vergaard door eeuwen van wijnhandel en scheepvaart, vertaalde zich in een bloeiend cultureel leven. De musea in deze categorie bewaren de tastbare herinneringen aan die gouden eeuwen en vertellen het verhaal van de stad en haar bewoners door de ogen van de grootste meesters.
Musée des Beaux-Arts: Een reis door de Europese schilderkunst
Gevestigd in het sierlijke Palais Rohan, het stadhuis van Bordeaux, is het Musée des Beaux-Arts een van de oudste musea van Frankrijk. Verdeeld over twee vleugels, is een wandeling hier als het bladeren door een rijk geïllustreerd kunstgeschiedenisboek. De collectie overspant de periode van de Renaissance tot het midden van de 20e eeuw, met een duidelijke nadruk op de Franse en Hollandse scholen. Hier sta je oog in oog met werken van grootheden als Titiaan, Rubens, Van Dyck en Delacroix. Wat mij persoonlijk altijd treft, is de prachtige collectie van de ‘Bordelese School’, met schilders als Pierre Lacour en Jean-Fernand-Joseph de La Croix. Het geeft een intiem inkijkje in hoe de lokale kunstenaars hun eigen stad en de omliggende natuur zagen. Het is een museum op menselijke schaal, waar je in alle rust kunt genieten van de meesterwerken, zonder de overweldigende drukte van de Parijse musea.
Belangrijkste kunstenaars en werken: Peter Paul Rubens (‘Martelaarschap van Sint-Justus’), Eugène Delacroix (‘De jacht op leeuwen’), en een prachtige verzameling stillevens van Hollandse meesters. De collectie is een feest van herkenning voor elke liefhebber van klassieke Europese kunst. Bezoek de officiële website
voor de laatste informatie over tentoonstellingen.
Musée d’Aquitaine: Het verhaal van een regio
Om de kunst van Bordeaux écht te begrijpen, moet je haar geschiedenis kennen. En er is geen betere plek om die te ontdekken dan in het Musée d’Aquitaine. Dit is geen stoffig historisch museum, maar een levendige en meeslepende vertelling van de regio, van de prehistorie tot nu. De collecties zijn fenomenaal, van de prehistorische Venus van Laussel tot de Keltische goudschatten en de indrukwekkende overblijfselen uit het Romeinse ‘Burdigala’. Wat dit museum echter zo uniek en belangrijk maakt, is de moed waarmee het de 18e eeuw behandelt: de gouden eeuw van Bordeaux, die onlosmakelijk verbonden is met de slavenhandel. De zalen die gewijd zijn aan deze donkere bladzijde zijn confronterend, indrukwekkend en essentieel om de stad en haar rijkdom in de juiste context te plaatsen. Het is een plek die je aan het denken zet en die een diepe indruk achterlaat.
Belangrijkste collecties: Prehistorische en Gallo-Romeinse artefacten, het cenotaaf van Michel de Montaigne, en de uitgebreide sectie over de trans-Atlantische handel in de 18e eeuw. Plan je bezoek via de website van het museum.
“Ik had een standaard stadsmuseum verwacht, maar het Musée d’Aquitaine is zoveel meer. De manier waarop de geschiedenis wordt gepresenteerd is ongelofelijk boeiend. Ik was vooral diep onder de indruk van de zalen over de slavenhandel. Het is pijnlijk en confronterend, maar het wordt met zoveel respect en diepgang gebracht. Je ziet de maquettes van de schepen, de handelswaar, de verhalen van de mensen… het maakt de geschiedenis tastbaar. Het gaf me een compleet ander perspectief op de prachtige 18e-eeuwse gebouwen in de stad. Dit museum schuwt de moeilijke onderwerpen niet en dat maakt het zo krachtig. Een absolute must voor iedereen die Bordeaux echt wil begrijpen.” — Een geschiedenisleraar uit Gent.
Musée des Arts décoratifs et du Design: De kunst van het interieur
Verscholen in het prachtige Hôtel de Lalande, een 18e-eeuws stadspaleis, biedt dit museum een duik in de verfijnde levensstijl van de Bordelese aristocratie. Een bezoek voelt alsof je te gast bent in een huis waar de tijd heeft stilgestaan. De stijlkamers zijn ingericht met schitterend meubilair, porselein, zilverwerk en glaswerk. Het is een feest van vakmanschap en elegantie. Maar wat ik zo waardeer aan dit museum, is de brug die het slaat naar het heden. Het ‘madd’, zoals het bekend staat, heeft ook een toonaangevende designcollectie en organiseert regelmatig gedurfde tentoonstellingen die een dialoog aangaan tussen de historische collectie en hedendaags design. Deze combinatie van oud en nieuw maakt elk bezoek verrassend en relevant. Let op: het museum ondergaat momenteel een grote transformatie, dus controleer de officiële website voor de actuele status en heropeningsdata.
Musée National des Douanes: Kunst en curiosa in de contrabande
Dit is een van de meest unieke musea die ik ken, perfect passend bij een havenstad als Bordeaux. Gevestigd in het historische douanegebouw aan het majestueuze Place de la Bourse, vertelt dit museum de geschiedenis van Frankrijk vanuit een fascinerend perspectief: dat van de douane. De collectie is een ware schatkamer van in beslag genomen goederen, variërend van kunst en antiek tot de meest ingenieuze smokkelobjecten. Je ontdekt er de eeuwenoude strijd tussen de ‘gabelous’ (douaniers) en de smokkelaars. Het hoogtepunt is een authentiek schilderij van Claude Monet, ‘Cabane des douaniers’, dat ooit als betaling van successierechten aan de staat werd gegeven. Het is een charmant en verrassend museum dat de geschiedenis van handel, fraude en kunst op een unieke manier samenbrengt. Kijk op de website van de douane voor de meest recente informatie na de heropening.
Moderne en hedendaagse kunst: De gedurfde blik vooruit
Bordeaux is geen stad die enkel in haar verleden leeft. Het is een dynamische, moderne metropool met een levendige en soms rauwe kunstscene. De volgende plekken tonen de kunst van nu en morgen, vaak in spectaculaire, herbestemde industriële locaties.
CAPC – Musée d’Art Contemporain: De avant-garde in het pakhuis
Het CAPC, gehuisvest in het spectaculaire Entrepôt Lainé, een voormalig pakhuis voor koloniale waren, is het kloppende hart van de hedendaagse kunst in Bordeaux. De immense, kathedraal-achtige ruimte van de centrale hal is op zich al een bezoek waard en wordt door kunstenaars gebruikt voor monumentale installaties. Ik herinner me een tentoonstelling van Keith Haring hier, wiens werk de ruimte vulde met een ongekende energie. De vaste collectie op de bovenverdiepingen biedt een prachtig overzicht van de kunst vanaf de jaren ’60, met werken van de Arte Povera, land art en conceptuele kunst. Kunstenaars als Daniel Buren, Richard Long en Annette Messager zijn hier goed vertegenwoordigd. Een bezoek aan het CAPC is altijd een avontuur; het is een plek die je uitdaagt, inspireert en je met een frisse blik naar de wereld laat kijken. Vergeet ook niet het dakterras te bezoeken voor een drankje en een uniek uitzicht over de stad. Ontdek het huidige programma op de officiële website.
“De architectuur van het CAPC is adembenemend. De manier waarop de rauwe, industriële sfeer van het pakhuis is behouden en hoe de kunst daarmee in dialoog gaat, is meesterlijk. We zagen een installatie in de grote hal die speelde met licht en schaduw, en het effect was ronduit magisch. Het was alsof het gebouw zelf deel uitmaakte van het kunstwerk. De collectie boven is van wereldklasse. Het is geen ‘makkelijk’ museum, je moet de tijd nemen en je openstellen, maar dan word je rijkelijk beloond. Voor mij is dit een van de beste musea voor hedendaagse kunst in Europa.” — Een architectuurliefhebber uit Rotterdam.
Bassins des Lumières: Een digitale duik in de kunstgeschiedenis
Bereid je voor op een ervaring die je zintuigen op scherp zet. In een gigantische, voormalige onderzeebootbasis uit de Tweede Wereldoorlog, een bijna angstaanjagend stuk betonnen erfgoed, is een van ’s werelds grootste centra voor digitale kunst gecreëerd. De Bassins des Lumières gebruiken de monumentale architectuur van de vier enorme waterbassins als canvas. Meesterwerken van kunstenaars als Klimt, Dalí of Gaudí worden op de muren, plafonds en zelfs op het wateroppervlak geprojecteerd, begeleid door een meeslepende soundtrack. Je wandelt over loopbruggen door de kunst heen, volledig omgeven door kleur en geluid. Het is een overrompelende, bijna hypnotiserende ervaring. Hoewel puristen misschien zullen discussiëren of dit ‘echt’ een museum is, is het voor mij een briljante manier om kunst tot leven te brengen en toegankelijk te maken voor een breed publiek. Het is pure magie.
Musée de la Création Franche: De pure kunst van de buitenstaander
Voor een werkelijk unieke en ontroerende kunstervaring moet je een klein uitstapje maken naar Bègles, een voorstad van Bordeaux. Hier vind je het Musée de la Création Franche, gewijd aan ‘Art Brut’ of ‘Outsider Art’. Dit is kunst gemaakt door autodidacten, mensen die buiten het officiële kunstcircuit opereren en creëren vanuit een innerlijke noodzaak. De collectie, bijeengebracht met een ongelofelijke passie, is een explosie van creativiteit, vrij van academische regels en commerciële overwegingen. Je vindt er werken van bekende namen binnen het genre, zoals Paul Duhem en Martha Grünenwaldt. Een bezoek aan dit museum is een herinnering aan de pure, ongetemde kracht van de menselijke verbeelding. Het is een van die zeldzame plekken die je kijk op wat kunst is, en kan zijn, voorgoed verandert. Meer informatie is te vinden op de website van het museum.
De kunst van het leven: Wijn, zee en een artistiek toevluchtsoord
De kunst in Bordeaux beperkt zich niet tot de traditionele museale muren. Het is verweven met de elementen die de regio definiëren: de wijn die uit de aarde komt en de zee die de poort naar de wereld vormt. Deze plekken vieren die unieke symbiose.
La Cité du Vin: Waar wijn een universele cultuur wordt
Met zijn gedurfde, wervelende architectuur die doet denken aan wijn die in een glas ronddraait, is La Cité du Vin al een kunstwerk op zich. Dit is geen museum óver wijn, maar een immersieve reis door de culturen van de wijn wereldwijd. De permanente tentoonstelling is een interactief en zintuiglijk wonderland. Je kunt er ruiken aan de aroma’s, luisteren naar de verhalen van wijnmakers en de rol van wijn in de kunst en de liefde door de eeuwen heen ontdekken. Het is speels, educatief en prachtig vormgegeven. Het bezoek eindigt op de achtste verdieping, in de ‘Belvédère’, waar je met een glas wijn uit een land naar keuze kunt genieten van een fenomenaal 360-graden uitzicht over Bordeaux. Het is een ode aan de wijn als cultureel erfgoed en een absoluut onmisbare ervaring in deze stad.
“Ik ben geen grote wijndrinker, dus ik was wat sceptisch, maar La Cité du Vin heeft me compleet overrompeld. Het is zo veel meer dan een wijnmuseum. De interactiviteit, de verhalen, de manier waarop de tentoonstelling je meeneemt op een wereldreis… het is fascinerend. Ik heb vooral genoten van de installaties waar je de verschillende geuren kon ontdekken die in wijn voorkomen. Het was een feest voor de zintuigen. En het uitzicht vanaf de top is de perfecte afsluiting. Ik heb met een glas Chileense Carmenère in mijn hand staan kijken naar de stad en de rivier, en ik voelde een diepe waardering voor de culturele rijkdom die wijn met zich meebrengt. Een absolute aanrader, ook voor niet-wijnkenners!” — Een reiziger uit Utrecht.
Musée Mer Marine: De oceanische roeping van Bordeaux
De Garonne en de nabijheid van de Atlantische Oceaan hebben Bordeaux gevormd. Het Musée Mer Marine, gelegen in de opkomende wijk Bassins à Flot, is een ambitieus museum dat de universele geschiedenis van de zeevaart en de intieme relatie van Bordeaux met de oceaan verkent. De collectie is een indrukwekkende mix van scheepsmodellen, navigatie-instrumenten, kaarten en kunstwerken. Het museum vertelt over de grote ontdekkingsreizen, de gevaren van de zee en de technische innovaties die de wereld kleiner maakten. Het is een ode aan de avonturiers, de wetenschappers en de dromers die de horizon durfden op te zoeken. De moderne architectuur en de doordachte presentatie maken het een boeiende reis door de maritieme geschiedenis.
Château Malromé: In het atelier van Toulouse-Lautrec
Voor onze laatste bestemming verlaten we de stad en rijden we de prachtige Entre-deux-Mers regio in. Hier, omgeven door wijngaarden, ligt Château Malromé. Dit was het landgoed van de moeder van de beroemde postimpressionistische schilder Henri de Toulouse-Lautrec en de plek waar hij zijn laatste levensjaren doorbracht en uiteindelijk stierf. Een bezoek aan het kasteel is een ontroerende ervaring. Je treedt binnen in zijn persoonlijke wereld; je ziet zijn kamer, zijn atelier en de landschappen die hem inspireerden. Het is een intiem portret van de man achter de beroemde affiches van het Parijse nachtleven. Naast de historische kamers organiseert het kasteel ook tentoonstellingen van hedendaagse kunst en kun je er uiteraard de wijnen van het domein proeven. Het is de perfecte combinatie van kunst, geschiedenis en de Franse ‘art de vivre’.
Bronvermelding:
De informatie in dit artikel is gebaseerd op persoonlijke bezoeken en de officiële websites van de genoemde musea en instellingen, waaronder musba-bordeaux.fr, musee-aquitaine-bordeaux.fr, madd-bordeaux.fr, musee-douanes.fr, capc-bordeaux.fr, bassins-lumieres.com, musee-creationfranche.com, laciteduvin.com, mmmbordeaux.com en malrome.com. Algemene informatie is tevens verkregen via de website van Bordeaux Tourisme.